Ondertussen verblijven we al een week in Boma zonder dat we
het zelf goed beseffen – de tijd vliegt. Na de tweede voormiddag werken besefte
ik dat mijn informant zeer veel problemen had om de Franse zinnen degelijk te
interpreteren en een goede vertaling te geven. Reeds bij de gemakkelijke zinnen
zoals ‘Je te vois’ versus ‘tu le vois’ had hij het moeilijk. Als je
dan iets vraagt als ‘puisses-tu mourir
pour tout le mal que tu m’as fait’ weet je dat dat een hopeloze opdracht
is. Dat betekent natuurlijk niet dat de man zijn best niet doet, maar
uiteindelijk verdoe je je tijd als je er mee blijft werken. Na drie dagen
hebben we hem dan vriendelijk bedankt en uitbetaald. Ondertussen hebben Jasper
en Koen ook op die ‘onbekende’ variant gewerkt, het Cizali – het basislexicon
en de basisgrammatica. Tijdens ons onderzoekje op het Ciwoyo vonden we op het
eerste zicht heel interessante klankverschuivingen en ‘speciallekes’. Ook voor
GM lieten we een informant komen, Joseph, waarmee hij door de culturele
woordenschat ging. Tijdens zijn sessie zag hij dat er helemaal geen regelmaat
zat in die klankverschuivingen, alsof de informant zomaar iets aan het zeggen was.
GM was helemaal niet tevreden, noch van de sessie, noch van de informant, en
heeft hem diezelfde dag nog naar huis gestuurd. We planden dus een grote switch
– GM zou met de Ciwoyo-informant van Jasper werken, Zefyrin, terwijl Jasper op
het Cizali zou gaan werken, net zoals Koen, en ik zou mijn Tucker doen met de
eerste informant van Koen, Richard. ’s Avonds lag GM te woelen in zijn bed, en
hij besefte dat de informatie van zijn Joseph verre van hetzelfde was als die
van Zefyrin, hoewel ze beiden beweerden het Ciwoyo te spreken. Hij heeft dan de
data van zowel Richard (die Koen had afgenomen) vergeleken met de twee die
hijzelf had gedaan, en ook nog met de culinaire data die hij met twee Bawoyo
vrouwen had afgenomen, en dit alles ook met de data die we al hadden voor het
Cizali. Systematisch zag hij dat de Ciwoyo vocabulaires niet overeenkwamen, en
er dus een zwakke schakel bij onze informanten was, en ook dat er een invloed
van het Cizali in het Ciwoyo zat. We namen de dag erop Zefyrin apart, en gingen
elk cultureel woord af dat Joseph had gegeven, en elk woord uit het
basislexicon dat Richard had gegeven. Hij plukte de fouten er zo uit, waardoor
we dus inderdaad inzagen dat zowel Joseph als Richard een mix hadden gegeven
van Cizali en Ciwoyo. Om het duidelijk te zeggen: Richard, die al van het begin
beweerde een goede Ciwoyo informant te zijn, sprak eigenlijk (ook) Cizali, maar
probeerde voor ons onderzoek zo goed mogelijk Ciwoyo te spreken. Natuurlijk val
je dan uit de mand als je met iemand als Zefyrin werkt, die als moedertaal wél
het Ciwoyo spreekt en dezelfde data vergelijkt. Ondertussen was het kwaad al
geschied, zowel Koen als ik hadden al met Richard gewerkt en dus tijd verloren
en ‘tussentaal’ verzameld, en vooral, veel ‘tussentaal’ getranscribeerd. We
hebben het werk met hem onmiddellijk stopgezet, en vertrouwen nu volledig op
Zefyrin (wiens gegevens overeenkomen met dat van mijn eerste informant, en met
dat van de twee vrouwen van de culinaire woordenschat). Zefyrin is een heel
slimme man die graag met ons werkt en alles ook duidelijk snapt (én goed Frans
spreekt en begrijpt). Richard laten we nu enkel nog verhalen transcriberen die
we van Zefyrin hebben opgenomen, zodat we al het werk die we per variant
normaal doen met Zefyrin kunnen afwerken (waar we normaal met drie informanten
werken, en de verschillende onderwerpen verdelen, doen we nu álles met eentje,
maar dan ook de beste die we tot nu toe hebben gehad). Soit, tot zover het
Ciwoyo. Tijdens al deze ‘miserie’ heeft Koen ondertussen de ploeg verlaten.
Gisterenmiddag is hij naar het kleine vliegveldje vertrokken in Boma, om via
een omweg langs Muanda naar Kin te vliegen. Hij neemt een dag respijt, en
vertrekt morgen samen met Bernard naar België. Vandaag zijn we met de tweede
westelijke variant begonnen, namelijk het Kisolongo. Richard had voor ons drie
informanten gevonden. Zoals steeds altijd een beetje een ‘nieuw begin’, en na
een klein uurtje kwam GM afgedaald naar mijn tafeltje, waar ook ik al had
gemerkt dat mijn informant niet ‘bruikbaar’ was om de hele lijst af te nemen.
We wilden niet opnieuw tijd verliezen, en hebben onmiddellijk gevraagd om
spontaan taalgebruik op te nemen of verhalen te vertellen. Om de voormiddag
nuttig door te brengen hebben we het hen ook zelf laten transcriberen, in de
mate van het mogelijke, zodat ze toch een volledige sessie van vier uur zouden
doen (waar ze dan ook voor betaald krijgen). Het plan is nu om in Boma het
Ciwoyo af te werken, en dan verder door te trekken richting Muanda om daar
‘goede’ Kisolongo informanten te vinden. Every day’s a new adventure!
== Boma
programma in een notendop ==
* Donderdag 23 Aug: Aankomst in Boma
* Vrijdag 24 Aug: G-M zit in de archieven van de paters; K,
J & S: dag 1 Ciwoyo
* Zaterdag 25 Aug: G-M verwekt zijn archiefgegevens; K, J
& S: dag 2 Ciwoyo
* Zondag 26 Aug: G-M werkt op het Ciwoyo met Joseph
(“oh-ow”); K, J & S: dag 3 Ciwoyo; 1ste confrontatie: Richard, Joseph,
Zefyrin
* Maandag 27 Aug: G-M werkt met Zefyrin, en ook met Brigitte
& Annie; K & J: dag 1 Cizali; S: dag 4 Ciwoyo (met Richard)
* Dinsdag 28 Aug: G-M werkt met Zefyrin; K & J: dag 2
Cizali; S: dag 5 Ciwoyo (met Richard)
* Woensdag 29 Aug: G-M's nachtmerrie => Stop Richard!;
Voormiddag: GM & K doen checks met Zefyrin; Namiddag: S & J (her)werken
met Zefyrin
* Donderdag 30 Aug: Voormiddag: we werken op het Kisolongo
met drie nieuwe informanten; Namiddag: we (her)werken met Zefyrin
Geen opmerkingen:
Een reactie posten